احساس ارزشمندی و راهکارهای تقویت آن
کلمات و عبارات مختلفی وجود دارند که احساسات و افکار ما را در مورد خودمان توصیف میکنند. احساس ارزشمندی یکی از این اصطلاحات است که به تنهایی دربرگیرنده فاکتورهای مهمی نظیر اعتماد به نفس و عزت نفس نیز میباشد. میزان این احساس در هر فرد به او کمک میکند تا بتواند گامهای مؤثرتری در زندگی خود بردارد و به احتمال بیشتری به موفقیت دست یابد. ما در این مقاله تلاش کردهایم که در مورد این احساس و راههای افزایش آن اطلاعات بیشتری ارائه کنیم. برای کسب اطلاعات در این زمینه تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
احساس ارزشمندی چیست؟
به بیان ساده، احساس ارزشمندی میزان اهمیتی است که برای خود قائل هستیم: دورنمایی احساسی از خودمان که مشخص میکند در مقایسه خود با دیگران چه احساسی درباره خودمان داریم و دلیل آن چیست. احساس ارزشمندی بخشی بنیادی از وجود ماست و برداشت ما از خودمان را شکل میدهد. هرآنچه دربارهشان فکر میکنیم، هر احساسی که داریم و حتی چگونگی رفتار ما محصول ارزشی است که خودمان به خودمان میدهیم. احساس ارزشمندی موضوع حساسی است.
نظریه احساس ارزشمندی (Self-Worth):
نظریه احساس ارزشمندی بیانگر این است که اولویت اصلی فرد در زندگی یافتن پذیرش خود است و پذیرش خود اغلب از طریق موفقیت یافت میشود، و به نوبه خود موفقیت معمولاً از طریق رقابت با دیگران حاصل میگردد. بنابراین، نتیجهگیری منطقی این است که: رقابت با دیگران میتواند به ما کمک کند که احساس کنیم دستاوردهای چشمگیری در پیش روی خود داریم، که باعث میشود ما نسبت به خود احساس غرور کنیم.
این تئوری معتقد است که چهار عنصر اصلی در الگوی ارزشمندی وجود دارد:
-
توانایی
-
تلاش
-
عملکرد
-
احساس ارزشمندی
سه مورد اول با یکدیگر تعامل دارند تا سطح ارزش فردی را تعیین کنند. توانایی و تلاش فرد به طور قابل پیش بینی تأثیر زیادی در عملکرد او دارد و هر سه در احساس ارزشمندی و ارزش فرد نقش دارند.
در حالی که این نظریه درک خوبی از احساس ارزشمندی و عزت نفس را نشان میدهد، که ما تمایل داریم آن را تجربه کنیم، اما تاسف بار است که ما این قدر بر موفقیتها و دستاوردها تاکید میکنیم. علاوه بر رقابت و ” پیروزی ” در مقابل دیگران، عوامل بسیاری وجود دارند که میتوانند به درک ما از ارزش خود یا احساس ارزشمندی کمک کنند.
چه چیزی احساس ارزشمندی را تعیین میکند؟
با توجه به نظریه احساس ارزشمندی ، ارزش خود بیشتر توسط تواناییهای ارزیابیشده و عملکرد ما در یک یا چند فعالیت تعیین میشود که ما آن را تخمین میزنیم. با این حال، افراد معمولاً از معیارهای دیگر برای اندازه گیری احساس ارزشمندی خود استفاده میکنند. در اینجا پنج عامل اصلی وجود دارد که افراد برای اندازه گیری و مقایسه ارزش شخصی خود با ارزش دیگران استفاده میکنند:
۱.شکل ظاهری شما: خواه این مسئله با پوشاک شما و یا نوع توجه دیگران سنجیده شود.
۲. دارایی خالص: این میتواند به معنی درآمد، داراییهای مالی یا غیره باشد.
۳.چه کسی شما را میشناسد (دایره اجتماعی شما): برخی از افراد ارزش خودشان و ارزش دیگران را با توجه به موقعیتشان و افراد مهم و تأثیرگذاری که میشناسند ارزیابی میکنند.
۴. آن چه شما انجام میدهید (شغلتان): ما اغلب دیگران را با توجه به آن چه انجام میدهند قضاوت میکنیم. به عنوان مثال، یک کارگزار سهام اغلب موفقتر و با ارزشتر از یک سرایدار یا یک معلم است.
۵- آن چه که به دست میآورید: همانطور که قبلاً اشاره شد، ما غالباً از دستاوردها برای تعیین ارزش شخصی (اعم از ارزش خودمان یا شخص دیگری) استفاده میکنیم، مانند موفقیت در تجارت، کسب امتیاز در شغلی یا قرار گرفتن در ماراتن یا چالش ورزشی دیگر.
معنی واقعی احساس ارزشمندی
شاید پذیرش خودمان همانگونه که هستیم، بدون دارایی چشمگیر یا شغل رؤیاییمان، دشوار باشد. این پذیرش برای برخی چنان دردناک است که هر کاری میکنند تا از آن فرار کنند. این احتمال هم وجود دارد که برخی افراد از خودآگاهی بترسند! طبیعی است که انسان از چنین درد و ترسی فرار کند. اما این فرایند برای کشف ارزش خودمان ضروری است و نباید از زیر آن در برویم. در پس پردهٔ هر احساس بهظاهر دردناکی، به رهایی بیپایان میرسیم. نخستین گام در این مسیر، خودآگاهی است. خودآگاهی کلید دستیابی به احساس ارزشمندی است.
همهٔ ما تصویری از کسی را که میخواهیم باشیم، در ذهنمان داریم. گاهی این تصویر با خود واقعی ما یکسان نیست. داشتن اهداف مختلف و جاهطلبی خوب است؛ اما هرگز نباید بگذاریم رؤیاهایمان باعث شوند خود واقعیمان را کتمان کنیم. انکارِ خود دشمن احساس ارزشمندی است. میل به انکار است که خودآگاهی را دشوار میکند. بسیاری افراد نمیخواهند از تصورشان درباره خودشان فاصله بگیرند. آنها نمیخواهند خود واقعیشان را بپذیرند.
ارزشدادن به خود چیز بدی نیست. این کار باعث میشود ضعفهایمان را بپذیریم و بر تواناییهایمان تمرکز کنیم. گاهی ما از خیلی از ویژگیهای مثبت خودمان آگاه نیستیم. خودآگاهی کمک میکند آنها را کشف کنیم. در مسیر ارزشدادن به خود، میتوانیم بهترین دوست خودمان باشیم یا بدترین دشمنمان. با تعویق خودآگاهی، درواقع، رهایی و بهبود را به تأخیر میاندازیم. احساس ارزشمندی وقتی حاصل میشود که بدانیم که هستیم و چه ویژگیهای مثبتی داریم.
در ادامه بخوانید : جرات ورزی و ابراز وجود
نشانه های حس ازشمندی پایین کدامست؟
- مقایسه مدام خود با دیگران
در هر شرایطی که باشد خود را پایین تر از دیگران می بیند و همیشه افرادی را پیدا می کنند که بهتر از آنان هستند. حتی در مهمانی ها بجای لذت بردن از جشن به بررسی و مقایسه دیگران می پردازند و مدام باخود می گویند که فلانی را ببین از من خیلی بهتر است. - تائیید طلبی از اطرافیان
اغلب خانم ها و آقایانی را دیده اید که در رابطه عاطفی مدام نظر طرف مقابل را درباره خود می پرسند. شاید روزی یکبار از آنها بپرسند که دوستم داری؟ چقدر منو دوست داری؟ چی شد که عاشق من شدی؟ و…. او مدام در حال سنجش میزان عشق طرف مقابل است تا اینکه اطمینان حاصل کند که هنوز او را ارزشمند میداند. - کمال گرایی منفی
اغلب به گوشه لب پر رفتار خود و دیگران گیر می دهند و به خود و دیگران فشار می آروند که همیشه کامل و بدون نقص باشند. اگر نگاهی به زندگی اینگونه افراد داشته باشید خواهید دید از داشته های خود لذت نمی برند و نگاهی صفر و یک به وقایع دارند. برای آنکه آنها را بهتر بشناسید، به کلمات استفاده شده در حرفهایشان توجه کنید.
آنها اغلب از کلمات همیشه، هیچوقت، همه، هیچکس و… استفاده می کنند. همیشه باید مهربان باشی، همه مردها اینطور هستند، هیچکس من را درک نمی کند. - شک و بدگمانی
این افراد دوستان کمی دارند زیرا اطرافیان را با حرف های غیرمنطقی از خود دور کرده اند. همانطور که به دلیل داشتن اعتماد به نفس پایین خود را در اغلب اتفاقات بد مقصر می دانند، نقش دیگران را نیز در بدبختی و عدم موفقیت خود بسیار مهم میدانند و دائما از پدر و مادر و همسر خود شاکی هستند که آنها باعث شده اند که ادامه تحصیل ندهد، مهاجرت نکند و با فلانی ازدواج نکند. آنها با این کار براحتی مسئولیت کارها را از خود دور می کنند و اینگونه با وجدان خود کنار می آیند. - افکار بیهوده
همانطور که گفته شد زمانی که ما از کودکی احساس خویشتن دوستی را با خود حمل نکنیم، دچار عقده ها و کمبودهایی می شویم که خود را به شکل افکار آزار دهنده نشان میدهند. نشخوار افکار مزاحم در طی روز چنان انرژی را از ما می گیرد که دیگر تاب و توان مقابله با مشکلات را پیدا نمی کنیم.
راههای افزایش احساس ارزشمندی
۱. فهرستی از استعدادها و مهارتهایتان تهیه کنید
همه ما چیزی برای عرضه داریم! انسان توانایی شگفتانگیزی دارد و میتواند بسیار بیاموزد. فهرستی از مهارتها و استعدادهایتان تهیه کنید. با شناسایی تواناییهایتان، نقاط ضعف را به عقب میرانید و اجازه میدهید توانمندیهایتان بهچشم بیایند.جهت کشف علایق و استعدادهای واقعی ، پیشنهاد میکنم حتما مینی دوره استعدادیابی مجموعه گام برتر رو ببینید.
۲. خودتان را ببخشید.
خودتان را بهخاطر همه اشتباهاتتان و کمبودهایتان ببخشید و گذشته را رها کنید. از اشتباهاتتان درس بگیرید. با وجود احساس گناه و عذاب وجدان ، نمیتوانید به احساس ارزشمندی واقعی برسید.
۳. ریسک کنید.
تنها دلیل اینکه کار بزرگی برای خودتان نکردهاید این است که هنوز تردید دارید آن را انجام دهید یا نه! از ریسک پذیری برای بهترشدن نترسید. دست از تردید به تواناییهایتان بردارید و پیش بروید. اگر بار نخست موفق نشدید، یاد میگیرید دفعه بعد از مسیر دیگری پیش بروید. برخیزید و کارهای بزرگ انجام دهید.
۴. به خودتان عشق بورزید.
خودتان را همانطور که هستید، بپذیرید. فکر نکنید که فقط شما هستید که ویژگی منفی دارید. همه ما مجموعه ای از ویژگی های مثبت و منفی در درونمان داریم. به عنوان مثال ممکن است یک فرد ظاهر خیلی زیبایی نداشته باشد اما یک مدیر قابل باشد یا ممکن است یک نفر بسیار موفق و ثروتمند باشد اما انسان درستی نباشد.
در مقابل آینه بایست و به خودت لبخند بزن و از خودت بابت موفقیت هایی که تا کنون داشتی سپاسگزاری کن. این عبارت تاکیدی را تکرار کن: من خودم را دوست دارم و خودم را کاملا میپذیرم . من لایق همه چیز و بهترین ها هستم.
زمانی که این عبارات تاکیدی را تکرار می کنید امکان دارد در اوایل ذهنتان مقاومت کند کاملاً طبیعی است. شما به کارتان ادامه بدهید.
در ادامه بخوانید : چگونه به خود افتخار کنیم ؟
۵. با آدمهای سالم در ارتباط باشید.
آدمهای سالمها یکدیگر را جذب میکنند. عادتهای خوب، عادتهای بد را از بین میبرد (غلبه بر عادت بد). خودتان را در میان تغییرات دلخواهتان احاطه کنید. با آدمهایی در ارتباط باشید که بر تردیدهایشان غلبه کردهاند و مانند شما در مسیر شناسایی ارزشهایشان هستند.
هرکس باید با ارزیابی ارزشهایش به زندگی سالم فیزیکی، احساسی، اجتماعی و ذهنی برسد. ما باید آگاهانه در مسیر توجه به دیگران و مهمتر از آن توجه به خودمان گام برداریم. احساس ارزشمندی منبع سرشار و مانای رضایت از زندگی است.
۶. مراقب قانون مورفی باشید.
افرادی که حس ارزشمندی پایینی دارند، عادت دارند خود را مسبب همهم اتفاقات بد بدانند و اما هنگامی که اوضاع بر وفق مراد است، آنرا به دیگران نسبت می دهند. حال که با این گونه افکار ناکارآمد آشنا شدید، لیستی از افکار ناکارآمد خود تهیه کنید و با تمرینات خودآگاهی در لحظه ای که خود را مسبب مشکلات می دانید، آنرا تغییر دهید. مثلا هنگامی که می گویید: من نمی توانم کارهای شرکت را بخوبی انجام دهم. این گفتگو را تغییر دهید و بگویید: من هم مانند همه انسان ها دارای نقاط ضعف و قوت هستم و خودم را با تمام مشکلات می پذیرم.
مشکلات را شخصی سازی نکنید. برای اینکه از این دام رهایی یابید توصیه میکنم از تکنیک ” حصاربندی” استفاده کنید. طبق این تکنیک همه ما بدور خانه و محوطه زندگی خود حصاری میکشیم تا مشخص شود به چه منطقه ای تسلط داریم. به همین ترتیب یک حصاری به دور مسئولیت های خود بکشید. بدین ترتیب می بینید که هیچ کنترلی بر اعمال و رفتار دیگران ندارید و قرار نیست مشکلات دیگران را شما حل کنید. بطور مثال اگر در محیط کار، رئیستان به نحوه عملکرد تیم کاری انتقاد داشت، منظور او تمام سازمان است و نباید آنرا شخصی سازی کنید.
۷. افکار سیاه و سفید را کنار بگذارید.
افکار سیاه و سفید بدین معنی است که پاسخ آنها کاملا درست یا کاملا نادرست است. این افکار اجازه درست اندیشیدن را از فرد می گیرند. مثلا فردی که به تازگی بازی شطرنج را یاد گرفته است، ترس از باخت باعث میشود لذت بازی با دیگران را از دست دهد. او مدام باخود فکر می کند که باید به درجه استادی برسد تا بتواند از این بازی لذت ببرد. بنابراین او باید بداند لذت بردن از بازی زمانی رخ میدهد که در کنار دوستان خود باشیم، فارغ از اینکه بنده باشیم یا بازنده.
۸. رهایی از کمالگرایی
افرادی که در دام پرکاری هستند نیز نوعی کمال گرایی منفی را با خود حمل می کنند. آنها همواره حس می کنند که ارزش کافی را ندارند و باید کاری برای انجام دادن داشته باشند. دیدن مسابقه فوتبال یا یک سریال تلویزیونی برای آنها به منزله اتلاف وقت است و زمانی میتوانند احساس رضایت داشته باشند که کاری انجام میدهند.
بهترین شیوه تقویت احساس ارزشمندی
یکی دیگر از راه های فوق العاده خوبی که برای افزایش اعتماد به نفس و بهبود احساس ارزشمندی و در کل مهارت های مربوط به آن ها مثل زبان بدن و با اعتماد به نفس صحبت کردن معمولاً پیشنهاد میشود، شرکت در کلاس های مرتبط با این دو مهارت است. اگر در این کلاس ها به صورت حضوری شرکت کنید که چه بهتر! اما اگر وقت یا حوصله این کلاس ها را ندارید، پیشنهادی که برایتان دارم این است که در کلاس های غیرحضوری فن بیان شرکت کنید. در این کلاس ها علاوه بر این که مطالب فوق العاده درجه یکی یاد میگیرید، تمرین های عملی نیز به شما داده میشود که با انجام دادن آن ها، شک نکنید بهترین اتفاقات برایتان رقم خواهد خورد.
موسسه گام برتر سال هاست به صورت تخصصی روی موضوع فن بیان در حال فعالیت است و اکنون، دوره ای غیر حضوری برای تثبیت فن بیان شما تدارک دیده که با استفاده از آن، میتوانید به بهترین شکل ممکن فن بیان و مهارت های کلامی خود را تقویت کنید. برای مشاهده توضیحات این دوره و تهیه آن، روی دوره فن بیان کلیک کنید.
سوالات متداول درباره احساس ارزشمندی
۱. احساس ارزشمندی چیست؟
به بیان ساده، احساس ارزشمندی میزان اهمیتی است که برای خود قائل هستیم: دورنمایی احساسی از خودمان که مشخص میکند در مقایسه با دیگران چه احساسی درباره خودمان داریم و دلیل آن چیست
۲. چه چیزی احساس ارزشمندی را تعیین میکند؟
با توجه به نظریه احساس ارزشمندی ، ارزش خود بیشتر توسط تواناییهای ارزیابیشده و عملکرد ما در یک یا چند فعالیت تعیین میشود که ما آن را تخمین میزنیم. با این حال، افراد معمولاً از معیارهای دیگر برای اندازه گیری احساس ارزشمندی خود استفاده میکنند.
۳. معنی واقعی احساس ارزشمندی یعنی چه ؟
شاید پذیرش خودمان همانگونه که هستیم، بدون دارایی چشمگیر یا شغل رؤیاییمان، دشوار باشد. این پذیرش برای برخی چنان دردناک است که هر کاری میکنند تا از آن فرار کنند. این احتمال هم وجود دارد که برخی افراد از خودآگاهی بترسند! طبیعی است که انسان از چنین درد و ترسی فرار کند. اما این فرایند برای کشف ارزش خودمان ضروری است و نباید از زیر آن در برویم. در پس پردهٔ هر احساس بهظاهر دردناکی، به رهایی بیپایان میرسیم. نخستین گام در این مسیر، خودآگاهی است. خودآگاهی کلید دستیابی به احساس ارزشمندی است.
سخن پایانی در مورد احساس ارزشمندی
باید بدانید که در مسیر شناسایی ارزشهایتان ممکن است دوستانتان را از دست بدهید. آدمهایی که خود را ارزشمند نمیدانند، با همنشینی با یکدیگر به خود قوت قلب میدهند. اعتمادبهنفسی که در این مسیر به دست میآورید، تهدیدی برای این افراد است. هیچ اشکالی ندارد. کاری کنید رشد و پیشرفت شما برای آنها الهامبخش باشد. اما برای جدایی از کسانی که از رشد شما حمایت نمیکنند، لحظهای تردید نکنید.
3 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
عالی 🌹خیلی ممنون لطفاراجب عزت نفس وراه های تقویت آن جداازاین مقاله یک دوره آموزشی هم بسازید🙏
سلام وقتتون بخیر. خیلی خوشحالیم که این مقاله برای شما مفید واقع شد
سلام استاد وقت بخیر تعریف انسانیت از دیدگاه شما چیست ؟
مثال میزنم استاد یک بنده خدایی توی بیابان گیر کرده تشنه و گرسنه گیر افتاده اتفاقا شما خیلی آب و غذا همراه خودتون دارید _اون فردی که توی بیابان گیر افتاده فریاد میزنه کمک کمک کمک شما چیکار می کنید ؟