مهارت رفتار قاطعانه
رفتار قاطعانه یکی از مهارتهای رفتاری بسیار کاربردی است. چرا که شما وقتی قاطعانه رفتار میکنید همزمان برخوردتان عادلانه هم خواهد بود. هنگام قاطعانه رفتار کردن قدرتی که از آن استفاده میکنید از اطمینانی میآید که به خودتان دارید؛ نه از خوار کردن دیگران و نه از قلدربازی. وقتی این طور با احترام و عادلانه با دیگران رفتار کنید، آنها هم با شما همین برخورد را خواهند داشت. اینگونه محبوب میشوید و دیگران به شما به چشم یک رهبر و یک فرد با اعتماد به نفس بالا نگاه میکنند و کار کردن و برخورد با شما را لذتبخش میدانند.
رفتار قاطعانه یعنی چه؟
رفتار قاطعانه به معنای داشتن مهارت ابراز هیجانات، عواطف و خواستههاست به گونهای که منجر به آسیب زدن به دیگری نشود. اغلب ترس از طرد شدن و از دست دادن دیگران مانع از بیان خواستهها و ابراز هیجانات میشود. گاهی این ترس آن قدر شدید میشود که در بسیاری از موقعیتها کارها و رفتارهایی انجام میدهید که تنها به خاطر راضی نگه داشتن دیگران خواهد بود.
به همین ترتیب برای راضی نگه داشتن آنها از خود میگذرید تا به آنچه از شما میخواهند جامه عمل بپوشانید. شاید این پاداشهای لفظی و تحسین و تمجیدهای قلابی آنها شما را تا مدتی راضی نگه دارد اما از یک جایی به بعد جز متوقع کردن دیگران و حس قربانی بودن چیزی برایتان باقی نمیماند. قاطعیت به این معناست که صریح و روشن خود را ابراز کنید و این ابراز به گونهای باشد که عواطف، جایگاه و مرزهای دیگری را نشکنید. از خود و خواستههای خود گفتن با در نظر گرفتن احساسات سایرین هنری است که آن را رفتار قاطعانه مینامیم.
چرا باید قاطع باشیم؟
هر رفتاری که از شما سر میزند علاوه بر واکنشی که در دیگران بر میانگیزاند، تصویری نو از خود در ذهنتان نیز رقم میزند. مهمترین اثر قاطعیت، تصویری است که از خودتان در ذهن میسازید. هر چه رفتارها روشن و مبتنی بر تصمیم گیریهای راسخ شما باشد و حس آزادی در بیان خواستهها داشته باشید؛ تصویری که از خود میسازید نیز قدرتمندانه و معتمد به نفس به همراه افزایش عزت نفس خواهد بود. اگر هر بار در مواجه با دیگران موضع رودربایستی اختیار کنید و از حقوق شخصی برای سایرین بگذرید یک تصویر مخدوش از خود در ذهنتان ایجاد میکنید.
معمولا تصاویر ضعیفی که به دلیل اتخاذ این رفتارهای معیوب در ذهنتان ساخته میشود منجر به خودگوییهای منفی میشود. شاید مرتبا خود را به دلیل ناتوانی در نه گفتن و یا ابراز نکردن هیجاناتتان مورد تنبیه و توبیخ قرار دهید که در دراز مدت زمینه ساز اضطراب و افسردگی خواهد شد.
داشتن رفتارهای قاطعانه در ساختن تصویر ذهنی دیگران از شما نیز سهم مهمی دارد. زمانی که دیگران شما را صاحب مرزهای روشن و تعیین شدهای بدانند کمتر در موضع آسیب و یا سوء استفاده قرار خواهید گرفت. در نتیجه با یادگیری مهارتهای رفتار قاطعانه هم کمتر آسیب میزنید و هم کمتر آسیب میخورید.
هنگامی که درباره مهارت نه گفتن بحث می شود. اغلب مردم فکر می کنند که نه گفتن، درواقع یک رفتار قاطعانه در برابر خواسته های منفی و نارواست. اما به رغم تفکر این افراد، همیشه این طور نیست. زیرا درخواست ها می توانند مثبت، منفی، معقول، نامعقول و… باشند. به غیر از درخواست هایی که عرف جامعه آن ها را منفی یا نامعقول می داند این طرز تلقی ماست که مشخص می کند درخواست، منفی است یا مثبت، معقول است یا نامعقول.
در ادامه بخوانید : نه گفتن را یاد بگیریم
3 ویژگی رفتار قاطعانه
رفتار قاطعانه 3 ویژگی بسیار مهم دارد که اگر در حین برخورد با دیگران در رفتارتان هر کدام از این ویژگیها وجود نداشت، باید بدانید که رفتار غیر قاطعانه دارید:
1. محترمانه بودن
نکته اول اینجاست که هیچ انسانی حق ندارد به هیچ انسان دیگری بیاحترامی کند! اجازه بدهید یک مثال بزنم تا بهتر متوجه شوید: حتی اگر همین حالا یک قاتل زنجیرهای را دستگیر کنند، کسی حق ندارد به او توهین کرده، او را کتک بزند و… . قطعا این فرد با حکم قاضی قرار است به سزای عملش برسد اما من و شمای شهروند و هیچکس دیگر، هیچ حقی در توهین به او نداریم.
2. قاطعانه بودن
منظور از قاطعانه بودن، عدم بروز خجالت و همینطور پرخاشگری است. این یعنی وقتی میتوانیم بگوییم رفتارمان قاطعانه بوده که هم مطمئن باشیم از سر خجالت بیخیال موضوع نشده و هم از سر پرخاشگری اقدام به توهین و رفتار نادرست نکردهایم.
3. منصفانه بودن
در نهایت اگر با لحنی محکم و استوار خواستهتان را بیان کنید، اما خواستهای که دارید منصفانه نبوده و طرف مقابل هم به هر دلیلی مثل ترس و خجالت خواسته شما را انجام داده، یعنی پرخاشگری کردهاید! بنابراین آخرین ویژگی رفتار قاطعانه منصفانه بودن آن است.
چطور قاطعانه رفتار کنیم؟
بعضی آدمها ذاتا قاطعتر از دیگران رفتار میکنند. اگر شخصیت شما بیشتر به طرف منفعل بودن یا پرخاشگری متمایل است، شاید بهتر باشد روی مهارتهای زیر کار کنید.
1. برای خودتان و حق و حقوقتان ارزش قائل باشید.
- حق و حقوق شما، افکار، احساسات، نیازها و خواستههای شما همانقدر مهماند که برای بقیه افراد مهم است، نه بیشتر و نه کمتر.
- حقوقتان را بشناسید و از آنها دفاع کنید.
- باور داشته باشید که لایق این هستید که همیشه با احترام و کرامت با شما برخورد شود.
- دست از عذرخواهی کردن برای هرچیزی بردارید.
2. برقراری تماس چشمی مناسب
برای اینکه بتوانید فرد قاطعی باشید و حرفهای خود را بدون ترس و در عین حال بدون پرخاشگری بیان کنید لازم است که تماس چشمی مناسبی با فرد مقابل برقرار کنید. وقتی دائماً سر خود را پایین میاندازید یا خود را با نگاه کردن به چیزهای دیگر مشغول نگه میدارید به طور غیر مستقیم این پیام را منتقل میکنید که چندان از حرفهایی که میزنید مطمئن نیستید. علاوه بر اینها تماس چشمی مناسب به برقراری رابطه و ایجاد درک متقابل نیز کمک میکند و به افراد نشان میدهد که هنگام صحبت کردن با آنها برایشان ارزش قائل هستید. البته به این نکته توجه داشته باشید که تماس چشمی به معنای زل زدن نیست. در واقع زل زدن یا نگاه خیره و مستقیم به جای تأثیر مثبت اثرات معکوسی میگذارد و گیرایی کلام شما را کاهش میدهد.
در ادامه بخوانید : چگونه ارتباط چشمی خوبی داشته باشیم؟
3. رعایت فاصله فیزیکی مناسب برای داشتن رفتار قاطعانه
رعایت فاصله فیزیکی و موقعیت بدنی در برداشتهایی که از رفتار شما میشود تأثیر بسزایی میگذارد. اگر به دنبال برخوردی قاطعانه و در عین حال مسالمتآمیز هستید لازم است در فاصله مناسبی از فرد مورد نظر خود قرار داشته باشید. نزدیک شدن بیش از حد به طوری که هنگام حرف زدن نفسهای فرد روی پوست شما حس شود نشان میدهد بیش از حد نزدیک شدهاید و میتواند پیامهایی مبتنی بر خشونت و اعمال فشار را به فرد مقابل منتقل کند و در نتیجه باعث برانگیخته شدن واکنشهای نامناسب از جانب او شود.
4. توجه به لحن و تن صدا
تندی لحن و بالا رفتن تن صدا یکی از علامتهایی است که در مورد وجود خشم به ما هشدار میدهد. در مقابل افرادی که خجالتی یا منفعل هستند با صدای بسیار آرام صحبت میکنند و معمولاً جدیت لازم را در لحن خود ندارند. در نتیجه برای قاطعیت لازم است که موضع میانهای را در پیش بگیرید، مراقب بالا رفتن بیش از صدای خود باشید و در عین حال با جدیت کافی و صدای کاملاً رسا صحبت کنید.
در ادامه بخوانید : چگونه لحن و تن صدای خوبی داشته باشیم؟
5. گوش کردن فعال برای داشتن رفتار قاطعانه
قاطعیت به معنای این است که به شیوهای مسالمتآمیز از حقوق خود دفاع کنید و در مقابل به حقوق فرد دیگری نیز تجاوز نکنید. در نتیجه هنگام برقراری تعاملات قاطعانه لازم است علاوه بر انتقال پیام به دیگران برای دریافت پیام نیز ارزش قائل باشید و بتوانید شیوههای درست گوش کردن را یاد بگیرید. گوش دادن فعال مهارتی است که به ما میگوید تنها شنوندهای منفعل نباشیم و در هنگام گوش کردن با حالات چهره و تماس چشمی مناسب به فرد مقابل نشان دهیم که برای حرفهایش ارزش قائل هستیم و به او توجه داریم. گوش دادن فعال یکی از اصلیترین ارکان مهارتهای ارتباطی است که به داشتن رفتار قاطعانه کمک میکند.
6. مهارت های ارتباطی را به کار بگیرید.
اگر می خواهید رفتار قاطعانه را در خود افزایش دهید باید از مهارت های ارتباطی استفاده کنید. مثلا در یک بحث حتما به صحبت افراد گوش دهید و از کلمات مورد علاقه آن ها در پاسخ استفاده کنید. ساده و روان و بدون حاشیه صحبت کنید و مواردی که برای تان سوال است را مطرح کنید. زود قضاوت نکنید و راجع به افراد نتیجه گیری نکنید چون باعث بحث های کم اهمیت بین شما و دیگران می شود اجازه بدهید افراد جملات خود را کامل بیان کنند و منظورشان را منتقل کنند، بعد شما اظهارنظر کنید. حتما در یک بحث از سوال های بسته و باز استفاده کنید یعنی اگر می خواهید افراد را به حرف زدن تشویق کنید از سوال های باز که معمولا با کلمات چرا، چه چیزی و چگونه آغاز می شود استفاده کنید و اگر می خواهید اطلاعات واقعی به دست بیاورید از سوال های بسته که پاسخ های بله یا خیر دارند استفاده کنید.
7. برای رفتار قاطعانه مدیریت خشم را بیاموزید
در بسیاری از موارد افراد هنگام قرار گرفتن در موقعیت پر تنش از ترس تبدیل شدن گفتوگو به بحث و دعوا نمیتوانند قاطعیت را تمرین کنند. اگر فکر میکنید هنگام صحبت کردن در مورد موضوعی که شما را آزار میدهد سریعاً هیجانات منفی بر شما مسلط میشوند و کنترل خود را از دست میدهید قبل از هر چیز به یادگیری مهارت کنترل خشم نیاز دارید.
بهترین راه یادگیری مهارت رفتار قاطعانه
یکی دیگر از راه های فوق العاده خوبی که برای افزایش اعتماد به نفس و درمان مقایسه خود با دیگران و در کل مهارت های مربوط به آن ها مثل زبان بدن و با اعتماد به نفس صحبت کردن معمولاً پیشنهاد میشود، شرکت در کلاس های مرتبط با این دو مهارت است. اگر در این کلاس ها به صورت حضوری شرکت کنید که چه بهتر! اما اگر وقت یا حوصله این کلاس ها را ندارید، پیشنهادی که برایتان دارم این است که در کلاس های غیرحضوری فن بیان شرکت کنید. در این کلاس ها علاوه بر این که مطالب فوق العاده درجه یکی یاد میگیرید، تمرین های عملی نیز به شما داده میشود که با انجام دادن آن ها، شک نکنید بهترین اتفاقات برایتان رقم خواهد خورد.
موسسه گام برتر سال هاست به صورت تخصصی روی موضوع فن بیان در حال فعالیت است و اکنون، دوره ای غیر حضوری برای تثبیت فن بیان شما تدارک دیده که با استفاده از آن، میتوانید به بهترین شکل ممکن فن بیان و مهارت های کلامی خود را تقویت کنید. برای مشاهده توضیحات این دوره و تهیه آن، روی دوره فن بیان کلیک کنید.
سوالات متداول درباره رفتار قاطعانه
1. رفتار قاطعانه یعنی چه؟
رفتار قاطعانه به معنای داشتن مهارت ابراز هیجانات، عواطف و خواستههاست به گونهای که منجر به آسیب زدن به دیگری نشود.
2.چرا باید قاطع باشیم؟
هر رفتاری که از شما سر میزند علاوه بر واکنشی که در دیگران بر میانگیزاند، تصویری نو از خود در ذهنتان نیز رقم میزند. مهمترین اثر قاطعیت، تصویری است که از خودتان در ذهن میسازید. هر چه رفتارها روشن و مبتنی بر تصمیم گیریهای راسخ شما باشد و حس آزادی در بیان خواستهها داشته باشید؛ تصویری که از خود میسازید نیز قدرتمندانه و معتمد به نفس خواهد بود.
3.چطور قاطعانه رفتار کنیم؟
بعضی آدمها ذاتا قاطعتر از دیگران رفتار میکنند. اگر شخصیت شما بیشتر به طرف منفعل بودن یا پرخاشگری متمایل است، شاید بهتر باشد روی مهارتهای کاربردی که در این مقاله به همراه تکنیک های بسیار ساده، ذکر شده است ، کار کنید.
کلام پایانی رفتار قاطعانه
کسی که رفتار قاطعانه دارد خودش را مسئول اعمالش می داند نه دیگران! و مسئولیت و نگرش خود را با گفتن کلمه «من» نشان می دهد. موقع گفت وگو سعی کنید زبان طرف مقابل تان را بشناسید بعد با او صحبت کنید. یعنی به صحبت آن ها گوش دهید تا بفهمید آن ها بیشتر از کدام فرآیند حسی استفاده می کنند بینایی، شنوایی یا حرکتی و بعد سعی کنید از همان زبان برای صحبت با او استفاده کنید به این می گویند همسانی زبان و اگر قرار است رفتار قاطعانه را در خود افزایش دهید بهتر است از گفت وگوی مثبت استفاده کنید یعنی از کلمات مثبت به جای کلمات منفی استفاده کنید. گفت وگوی مثبت به معنی انکار مشکل نیست بلکه کمک می کند شما با حاشیه کمتری مشکل را حل کنید چون با گفت وگوی مثبت شما در آن ها حس اعتماد ایجاد می کنید.
2 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
سلام، مقاله کاربردی و مفیدی بود .. خسته نباشید.
سلام وقت بخیر
بسیار خوشحالیم که مقاله مهارت رفتار قاطعانه برای شما کاربردی و مفید بوده است.
آرزوی بهترین نتایج را برایتان داریم.