چگونه حاضرجواب باشیم؟

حاضر جوابی ، یکی از مهم ترین مهارت هایی است که یک سخنران حرفه ای یا کسی که می‌خواهد فن بیان قدرتمندی داشته باشد باید آن را دارا باشد. حاضر جوابی که البته منظور ما نوع مثبت آن است، به ما کمک می‌کند بتوانیم در خیلی از اوقات از حق خود دفاع کنیم و اتهامات و تهمت هایی که به ما زده می‌شود را از خودمان دور کنیم و یا حتی در خیلی از اوقات از شر سوالات نامربوط و بی ربطی که خیلی از افراد می‌پرسند راحت شویم. پس تا پایان همراه گام برتر باشید تا در کنار یکدیگر، این مهارت را به خوبی یاد بگیریم.

حاضر جوابی چیست؟

حاضر جوابی به نوعی ابزاری است که به ما کمک می‌کند تا در ارتباط با دیگران قدرتمندتر باشیم.

حاضر جوابی اسلحه‌ای برای حمله به دیگران نیست که بگوییم بد و بی ادبانه است.  قرار نیست ما با حاضرجوابی دیگران را تخریب کنیم. حاضرجوابی یک سِپَر است و به ما کمک می‌کند تا در مقابل حمله کلامی دیگران از خودمان دفاع کنیم.

ناگفته نماند حاضر جوابی باید در جهت صحیح و سازنده انجام شود در غیر این صورت، نوع رفتارها و پایان گفتگو خدشه دار خواهد شد.

حتما برایتان پیش آمده که کسی چیزی بگوید و جوابش را بدهید؛ اما چند ساعت بعد جواب های بهتری به نظرتان برسد و از گفته های خود پشیمان بشوید. گاهی به خاطر نداشتن کنترل روی قدرت کلام یا بیش از حد احساسی شدن، این لتفاق رخ میدهد.

قبل از هر مذاکره ای چه رسمی مانند کسب و کار چه غیر رسمی مثل خانواده و در بین دوستان، باید از صحبت های خود مطمئن باشید و بدانید عبارات و لغات صحیح کدام اند. اگر کسی در جمع دوستان، خانواده و محل کار و هرجای دیگری با دیگران ارتباط برقرار‌ نکند؛ وقتی حق او را پایمال کنند، حرفی ‌نزند و از خود دفاع نکند؛ توانایی‌های خودش را بیان نکند و هیچوقت نظر خود را بیان نکند. واقعا بعید است بتواند موفق شود. چنین فردی خودش را از موقعیت هایی که ممکن است سرنوشت او را تغییر دهند، محروم می کند.

اکنون فردی را تصور می کنیم که در موقعیت‌های مختلف ابراز وجود می‌کند و توانایی‌هایش را بروز می‌دهد؛ هرگاه احساس کند نظر او کاربردی است، با احترام و قدرت نظرش را بیان می‌کند؛ اگر کسی بخواهد حق چنین فردی را پایمال کند با صحبت های خود جلوگیری کند. آیا میزان موفقیت این فرد بیشتر نخواهد بود ؟!  مطمئناً بیشتر است.

برای اینکه موقعیت و شرایط خودمان را به افرد موفق نزدیک‌تر و شبیه‌تر کنیم نیاز داریم تا کلامی اثرگذار داشته باشیم که یکی از ابزارهای قدرتمند آن مهارتی است به نام حاضرجوابی.

آیا حاضر جوابی خوب است؟

اولین نکته ای که باید به آن توجه کنید، این است که حاضر جوابی همیشه هم بد نیست و گاهی می‌توانیم با استفاده از آن، خیلی از مسائل را به نفع خودمان تغییر دهیم و یا حتی در بسیاری از اوقات از خودمان دفاع کنیم.

پس هدف من همین ابتدا این است که ذهنیت بدی را که همه ما احتمالاً درباره حاضر جواب بودن داریم را از بین ببرم تا بهتر بتوانیم با استفاده از راهکارهایی که گفته می‌شود، حاضر جوابی کنیم.

چرا می‌گویم حاضر جوابی همیشه بد نیست؟ تصور کنید فردی شما را به انجام کار بدی متهم می‌کند، شما را بیخود و بی جهت مسخره می‌کند، به شما حرفی می‌زند که کاملاً به ناحق است و یا حتی حق خودتان یا فرد دیگری را ضایع می‌کند. خب طبیعتاً شما در این مواقع برای دفاع از خودتان و یا دیگران نیاز به یک فن بیان قوی و مهارت حاضر جوابی دارید. درست است؟

پس فکر می‌کنم حالا دیگر با این تفاسیر متوجه اهمیت بالای حاضر جوابی شده باشید و آماده یادگیری تکنیک های آن باشید. اما قبل از آن باید به شما نکته ای فوق العاده مهم بگویم تا خیلی بهتر هم به موضوع حاضر جوابی پی ببرید و هم خدای نکرده دچار سوءتفاهمی در این رابطه نشوید.

حاضر جوابی مودبانه و محترمانه!

شما تحت هیچ شرایطی حق ندارید از سیاست حاضر جوابی سوءاستفاده کنید و به کسی بی ادبی یا بی احترامی کنید. شما فقط قرار است از این مهارتتان در جهت مثبت استفاده کنید ولاغیر!

پس دقت کنید که باید از حاضر جوابی خود فقط در شرایطی که در پاراگراف قبل توضیح دادم استفاده کنید. در غیر این صورت حاضر جوابی جنبه منفی به خود گرفته و تبدیل می‌شود به همان چیزی که از ابتدا در ذهنتان وجود داشت. یعنی ابزاری برای بی ادبی و بی احترامی! مواظب طرز استفاده خود از این مهارت باشید.

در همین رابطه، به شما پیشنهاد می‌کنم حتماً کلیپ زیر را که بخشی از دوره غیر حضوری فن بیان است مشاهده کنید تا هم بهتر متوجه اهمیت بالای مهارت حاضر جوابی شوید و هم درست تر بدانید که حاضر جوابی اصلاً بد نیست و قرار نیست ما با استفاده از آن بی ادبی و بی احترامی به دیگران بکنیم.

چگونه حاضر جواب باشیم؟

حالا نوبت به این می‌رسد که بهترین تکنیک های حاضر جوابی را با یکدیگر بررسی کنیم و با استفاده از آن ها، این مهارت را در وجود خودمان به طرز فوق العاده ای تقویت کنیم. این تکنیک ها عبارتند از:

1. از طنز استفاده کنید
2. گاهی اوقات فقط سکوت کنید
3. از تیکه کلام های عامینه استفاده کنید
4. مقایسه کنید
5. سوال را با سوال جواب دهید
6. تأیید نکنید
7. به حاضر جواب ها خیلی دقت کنید
8. مهارت بداهه گویی خودتان را افزایش دهید

1. از طنز استفاده کنید

اولین و شاید بتوان گفت بهترین تکنیک برای حاضر جوابی کردن، استفاده از طنز است. سعی کنید وقتی کسی به شما چیزی گفت که ناراحت شدید یا در اصطلاح تیکه ای انداخت که باید به او جواب می‌دادید، از این تکنیک استفاده کنید. چرا که هم به خوبی می‌توانید بحث را عوض کنید، هم پاسخ طرف مقابل را بدهید و هم دیگران را بخندانید. برای درک بهتر این موضوع مثالی برایتان می‌زنم:

فرض کنید یک نفر از شما سوالی می‌پرسد با این مضمون که: چرا کنکور نمیدی؟ پس این درست کجا به دردت میخوره؟

طبیعتاً این مسائل مسائلی شخصی هستند و احتمالاً دوست نداشته باشیم هم دیگران در جریان آن ها قرار بگیرند و هم درباره آن ها پیگیر باشند. در نتیجه می‌توانید در جواب این افراد، این طور جواب دهید: منتظر دستور شما بودم! اتفاقاً خیلی خوب شد که یادآوری کردید! بله حتماً الآن میرم کنکور میدم میام!

و به این ترتیب شما هم خنده را بر لبان همه جاری کردید و هم پاسخ طرف مقابل را آن طور که باید و شاید ندادید. پیشنهاد می‌کنم با تکنیک های استفاده از طنز در سخنرانی با مطالعه چگونه در سخنرانی خود از طنز استفاده کنیم خیلی بهتر آشنا شوید.

2. گاهی اوقات فقط سکوت کنید

برخی افراد هم هستند که با بی ادبی تمام حرف هایی به انسان می‌زنند که هیچ سند و مدرکی هم برای آن حرف ها ندارند، یا تهمت های نا به جا و ناروا می‌زنند و دیگران را متهم می‌کنند به انجام کارهایی که نکرده اند.

اگر شما در یک زمانی گرفتار این دست از افراد شدید و فقط حرف های نامربوط نسبت به خود شنیدید، بهتر است فقط سکوت کنید. سکوت کردن خودش در اینجا یک پاسخ محکم محسوب می‌شود! در واقع شما با سکوت خود به طرف مقابل و سایر افرادی که در جمع حاضر هستند بی گناهی خود را ثابت می‌کنید و اصلاً به آن ها این موضوع را می‌فهمانید که طرف مقابل حتی ارزش جواب دادن هم ندارد و من او را در حدی نمی‌بینم که بخواهم خودم را درگیر پاسخ دادن به او کنم.

در نتیجه هم این شما هستید که از آن حرف ها تبرئه می‌شود و طرف مقابل هم جز کم ارزش شدن، هیچ چیزی برایش باقی نمی‌ماند.

3. سوال را با سوال جواب دهید

همان طور که گفتم، گاهی اوقات افراد سوال هایی از شما می‌پرسند که نمی‌خواهید به آن ها جواب دهید و یا اصلاً سوال های نا مربوطی می‌پرسند که هیچ ربطی به آن ها ندارد. در این جور مواقع می‌توانید سوال را با سوال جواب دهید. مثلاً:

منظورت چیه؟ میشه بپرسم چرا این سوالو می پرسی؟ اگه جواب ندم اشکالی داره؟ و…

حتی زمان هایی هم که سوالی در کار نیست و فقط حرف نا مربوطی زده می‌شود، می‌توانید از این دست سوالات استفاده کنید و قائله را خاتمه دهید.

4. از تیکه کلام های عامینه استفاده کنید

یک سری تیکه کلام ها هستند که در جامعه رواج پیدا کرده اند و احتمالاً شما هم آن ها هم شنیده باشید و هم ازشان استفاده کرده باشید. این تیکه کلام ها، برای حاضر جوابی فوق العاده هستند. البته بیشتر برای حاضر جوابی های دوستانه.

مثلاً زمانی که کسی از شما انتقادی کرد و خواست به شما بفهماند خودش خوب است، می‌توانید به اون این طور جواب دهید: بابا بروسلیییی! جذاااااب! باشه اصن تو خوبی! تو خدای این کار…

این دست تیکه کلام ها در فضای مجازی بسیار فراوان است و حتی می‌توانید از کتاب های طنز و عامیانه و یا صحبت های دیگران، آن ها را استخراج کنید. فقط مجدداً تأکید می‌کنم که در جاهای رسمی و فضاهای سنگین از این تیکه کلام ها استفاده نکنید.

5. مقایسه کنید

تکینک مقایسه کردن هم می‌تواند به حاضر جوابی شما بسیار کمک کند. البته مقایسه ای که تا حدی کوبنده باشد و بتواند به خوبی منظور شما را بیان کند.

مثلاً اگر کسی به شما گفت “تو خیلی فن بیان ضعیفی داری” می‌توانید در جواب او بگویید “پس خداروشکر که فن بیانم ضعیفه و نمیتونم با بیانم به کسی بی احترامی کنم!”

می‌بینید؟ شما در اینجا هم بی ادبی او را به رُخش کشیدید و هم ادب خودتان را با بی ادبی او مقایسه کردید. سعی کنید در جاهای مرتبط حتماً از این مقایسه های کوبنده استفاده کنید و پاسخ طرف مقابل خود را بدهید تا دیگر از این دست حرف های آزار دهنده به شما نزند.

6. تأیید نکنید!

دیدید بعضی از افراد را که وقتی بهشان حرفی می‌زنیم سریع در مقابل ما گارد می‌گیرند و می‌‎خواهند به ما ثابت کنند که حرف ما درست نیست؟ خب نتیجه در این جور مواقع چه می‌شود؟ احتمالاً شما بیش از پیش به حرف خود پی می‌برید و آن شخص فقط حرف شما را تأیید کرده است. البته این تکنیک شاید اولین راهکاری باشد که به ذهن هر کس می‌رسد اما مطمئن باشید که بدترین راهکار نیز هست. به طور مثال:

شما به کسی می‌گویید که کمی زود رنج است و زود ناراحت می‌شود. او بلافاصله با ناراحتی پاسخ می‌دهد: نه من خیلی هم با جنبه هستمو اصلاً ناراحت نمی‌شوم. این طور نیست. حرف تو اشتباه است و…

خب این طور کاملاً مشخص می‌شود که او فردی زود رنج است و حرف شما کاملاً هم درست بوده. پس سعی کنید به هیچ وجه از این راه استفاده نکنید.

7. به حاضر جواب ها خیلی دقت کنید

یکی دیگر از راهکارهای حاضر جوابی ، دقت به افراد حاضر جواب است. برای تبدیل شدن به فردی حاضر جواب هم باید به افراد حاضر جواب به خوبی دقت کنید و ببینید در چه زمان هایی، چه کلماتی را به کار می‌برند تا شما هم بتوانید از آن ها استفاده کنید. البته همان طور که گفتم فقط حاضر جوابی های مثبت مد نظر ما هستند و به هیچ وجه قرار نیست در این حاضر جوابی ها بی ادبی در کار باشد. پس به حاضر جوابی های مثبت و مناسب هم باید به خوبی دقت کنید.

8. مهارت بداهه گویی خودتان را افزایش دهید

بداهه گویی، یک مهارت است که برای داشتن مهارت حاضر جوابی ، باید به آن مسلط باشید. شاید اگر بخواهیم بداهه گویی را مختصر و مفید تعریف کنیم، بهترین تعریف این باشد که: بداهه گویی یعنی چطور صحبت کنیم تا حرف کم نیاوریم و آنجایی که لازم است سریع حرفمان را بزنیم.

برای این که حاضر جواب خوبی باشید، باید بداهه گوی خوبی نیز باشید. برای تقویت این مهارت هم راه های بسیار زیادی وجود دارد که در مقاله چگونه بداهه گویی خود را افزایش دهیم به آن ها به طور مفصل پرداخته ایم که پیشنهاد می‌کنم حتماً آن مقاله را هم مطالعه کنید. اما در ادامه برخی از مهم ترین این تکنیک ها را نام می‌بریم:

• اطلاعات عمومی خود را افزایش دهید
• بین موضوعات ارتباط ایجاد کنید
• ذهنی آرام و به دور از هیاهو داشته باشید
• در ذهن خودتان سوالات احتمالی مطرح کنید و به آن ها پاسخ بدهید
• و…

همچنین در کلیپ زیر می توانید این 8 تکنیک را خیلی سریع و خلاصه، مرور کنید.

چند نمونه حاضر جوابی

این که شما به حاضر جوابی های بزرگان دنیا و یا حتی افراد عادی دقت کنید، قطعاً به تقویت حاضر جوابی شما کمک بسیار زیادی خواهد کرد. بعضی از حاضر جوابی های بزرگان، در کنار این که پاسخ طرف مقابل را به خوبی می دهد، درس بزرگی هم برای ما و مخاطب دارد که از این لحاظ هم می تواند برای ما بسیار مفید باشد.

پس اگر موافق باشید اکنون چند نمونه از حاضر جوابی های بزرگان دنیا را بررسی می کنیم.

حاضر جوابی انیشتین

انیشتین در دوران جوانی خود، نامه ای از یک خانم به دستش رسید که گویا قرار هم بوده که با یکدیگر ازدواج کنند. آن خانم در نامه خود گفته بود: “من هوش و نبوغ فوق العاده شما را به زیبایی و منش و اخلاق خودم اضافه می کنم و فکر می کنم فرزند ما بسیار فوق العاده خواهد شد؛ چه از لحاظ زیبایی من و چه از لحاظ هوش تو.” انیشتین هم در نامه ای به او جواب می دهد که: بله این حرف درست است؛ اما من می ترسم که جای این دو با یکدیگر عوض شود و نبوغ تو با زیبایی من ترکیب شود. می ترسم از این که در آن زمان چه اتفاقی قرار است بیفتد!

می بینید چقدر جالب است؟! هم لبخند را با این حرفش به لب خودش و آن خانم آورد و هم حاضر جوابی خودش را به خوبی انجام داد.

حاضر جوابی برنارد شاو

برنارد شاو، نویسنده و فیلم نامه نویس فوق العاده قهاری بود که روزی یک جوان نویسنده که به تازگی هم کارش را شروع کرده بود، متن هایش را به او نشان داد و از او پرسید: شما برای چه می نویسید؟ برنارد شاو جواب داد: برای یک لقمه نان!

نویسنده جوان جواب داد: خیلی برایم عجیب است! شما برای لقمه نان و درآمد می نویسید؟ من برای فرهنگ و ادب و… می نویسم. برنارد شاو هم در این لحظه حاضر جوابی کرد و گفت: بله حتماً انسان ها همیشه به سراغ مطالبی می روند که آن ها را ندارند! تو می روی دنبال فرهنگ و من می روم دنبال کسب درآمد!

می بینید؟ باز هم یک حاضر جوابی که اوج حق مطلب را می رساند…

حاضر جوابی ملا نصرالدین

ملا نصرالدین با الاغش وارد روستایی شد. جوانی در آن روستا می خواست به ملا در اصطلاح تیکه ای بیندازد و گفت: من الاغت را بیشتر از خودت می شناسم! یعنی الاغت خیلی معروف است!

ملا نصرالدین هم همان لحظه بدون هیچ مکثی پاسخ داد: خب طبیعی است؛ معمولاً انسان ها خوب یکدیگر را می شناسند و حیوانات هم یکدیگر را! این که تو الاغ من را بیشتر می شناسی هم طبیعی است!

البته این نوع حاضر جوابی، رگه هایی از بی ادبی را در خودش دارد که شما باید دقت کنید این طور نباشید و بی ادبی را چاشنی حاضر جوابی های خود نکنید.

حاضر جوابی مدرس

آقای مدرس هم یکی از افرادی بود که حاضر جوابی های بسیار معروفی داشت و زمانی که هیچ کس جرأت حرف زدن در زمان طاغوت را نداشت، همیشه با قدرت صحبت می کرد و هیچ ترسی هم از هیچ چیز نداشت.

یک بار که در حال بالا رفتن از پله های مجلس بود، یکی از نمایندگان مجلس که سرکرده حکومت طاغوت بود، می خواست ظاهر او را به سخره بگیرد. گویا دکمه ای از لباس ایشان باز بود و به همین ترتیب از پله ها بالا می رفت. نماینده مجلس به او گفت که “آقای مدرس! دکمه های باز، لباس یقه باز، هوای سرد، خدای نکرده سرما می خورید!”

آقای مدرس خیلی سریع به او پاسخ داد که 8شما کار نماینده مجلسی خودتان را به خوبی انجام دهید و به جای این که حواستان به دکمه های باز من باشد، به دروازه های باز شهر باشد که هر کس و ناکسی نتواند به راحتی وارد کشور شود!

این هم حاضر جوابی از نوع یک ایرانی وطن پرست که به خوبی توانست حق مطلب را هم ادا کند.

بهترین تکنیک های حاضر جوابی را اینجا یاد بگیرید!

امیدوارم با استفاده از تکنیک هایی که در این مقاله گفته شد، بتوانید به بهترین شکل ممکن مهارت حاضر جوابی خودتان را افزایش داده و به خوبی از حق خودتان دفاع کنید.

اما یکی دیگر از راه های فوق العاده خوبی که برای تقویت فن بیان و در کل مهارت های مربوط به آن مثل همین حاضر جوابی معمولاً پیشنهاد می‌شود، شرکت در کلاس های مرتبط با فن بیان است. اگر در این کلاس ها به صورت حضوری شرکت کنید که چه بهتر! اما اگر وقت یا حوصله این کلاس ها را ندارید، پیشنهادی که برایتان دارم این است که در کلاس های غیرحضوری فن بیان شرکت کنید. در این کلاس ها علاوه بر این که مطالب فوق العاده درجه یکی یاد می‌گیرید، تمرین های عملی نیز به شما داده می‌شود که با انجام دادن آن ها، شک نکنید بهترین اتفاقات برایتان رقم خواهد خورد.

موسسه گام برتر سال هاست به صورت تخصصی روی موضوع فن بیان در حال فعالیت است و اکنون، دوره ای غیر حضوری برای تثویت فن بیان شما تدارک دیده که با استفاده از آن، می‌توانید به بهترین شکل ممکن فن بیان و مهارت های کلامی خود را تقویت کنید. برای مشاهده توضیحات این دوره که حاضر جوابی یکی از درس های تخصصی آن نیز به شمار می‌آید و تهیه آن، روی دوره حضوری فن بیان کلیک کنید.

اگر سوالی هم در رابطه با مهارت حاضر جوابی دارید و یا حتی تکنیک دیگری برای این کار می‌شناسید، می‌توانید در بخش نظرات آن را با ما در میان بگذارید تا در اسرع وقت، پاسخ آن را به شما بدهیم و یا از آن استفاده کنیم.

موفق باشید…