تیکه کلام ، تکیه کلام یا تکه کلام ، ضعفی است که شاید خیلی از ما در صحبت ها و فن بیان خود داشته باشیم و حتی گاهی مخاطب خود را به وسیله آن آزار دهیم. البته شاید برخی اوقات تیکه کلام چیز بامزه و جالبی به نظر برسد، اما معمولاً یکی از رایج ترین ضعف های سخنرانان به شمار میآید. در این مقاله به شما خواهیم گفت که اصلاً چرا باید تیکه کلام را از صحبت های خود حذف کنیم و راه های از بین بردن آن کدامند. پس حتماً تا انتها همره ما باشید…
تیکه کلام چیست؟
تیکه کلام صدا یا کلماتی است که تبدیل به عادت شدهاند و ما در صحبت های خود ممکن است خیلی زیاد و زود از آن استفاده کنیم. به زیان ساده تر، تکه کلام یعنی استفاده مکرر از صدا یا کلماتی در گفتار که باعث زیبا نبودن و تاثیرگذاری کمتر میشود.بسیاری از افراد زمانی که شروع به صحبت کردن میکنند، چه در جمع دوستانه یا رسمی ممکن است صدا یا کلماتی مانند اِ…، اوووم، در واقع، مثلاً، به اصطلاح و… را مدام تکرار کنند بدون اینکه خودشان متوجه شوند.
احتمالاً شما هم از این صداها و کلمات زیاد استفاده کرده اید و همچنان هم استفاده میکنید. پس اگر به دنبال راه کارهایی برای از بین بردن آن ها هستید، حتماً تا انتها با ما همراه باشید همچنین میتوانید از کتاب فن بیان هم که اکثرا به این مهم نیز پرداخته اند استفاده کنید.
چرا تیکه کلام داریم؟
معمولاً ما زمانی از تکه کلام استفاده میکنیم که کلمه بعدی را به یاد نیاوریم و در واقع با استفاده از آن داریم برای ذهن خود زمانی میخریم تا کلمه و جمله بعدی را به یاد آوریم. به این جملات توجه کنید:
- من فکر میکنم کهههههه باید برایههههههه خوب صحبت کردنمااااااااان، آنها را حذف کنیم.
- من فکر میکنم که باید برای خوب صحبت کردن آنها را حذف کنیم.
جمله اول هم برای مخاطب خسته کننده است و هم ظاهراً خود فرد هم به گفته خود اطمینانی ندارد. در حقیقت مخاطب احساس میکند که گوینده اعتماد به نفس پایینی دارد و در گفتار خود مسلط و توانا نیست. امّا جمله دوم معلوم است که گوینده مطمئن و معتقد به گفته خودش است. در واقع به علت اینکه ذهن ما هماهنگ با زبانمان نیست و زبان از او پیشی گرفته، از تیکه کلام به صورت ناخودآگاه استفاده میکنیم که ذهن بتواند خودش را با زبان هماهنگ کند.
همچنین یکی دیگر از دلایل این که از تیکه کلام استفاده میکنیم، این است که دایره واژگان قدرتمندی نداریم و نمیتوانیم از لغات زیادی استفاده کنیم. برای رفع این مشکل پیشنهاد میکنم حتماً مقاله چگونه دایره واژگان خود را تقویت کنیم را هم مطالعه کنید.
انواع تیکه کلام
تکه کلام، انواع مختلفی دارد که بعضاً با توجه به شرایط جامعه، تغییر میکند. در ادامه به 4 مورد از مهم ترین های آن ها اشاره میکنیم.
1. جا پر کن ها!
بعضی از تیکه کلام ها صدا هستند. مانند: اِاِاِاِ، اوووووم، اِه، آآآآآآ و…
برخی دیگر نیز کلماتی همچون: مثل، درواقع، راستش، اساساً و….
و یا برخی عباراتی مثل: راستش رو بخوای، من فکر میکنم که، جونم برات بگه که، شاید باورت نشه ولی، و…
در حقیقت به این کلمات و عبارات جا پر کن میگویند. زیرا که بین دو عبارت قرار میگیرند تا مکثی صورت نگیرد و فضای خالی آن را پر میکنند تا زمانی که کلمه بعدی ادا شود.
2. تکه کلام های خارجی
متأسفانه برخی از اصطلاحات خارجی هم وارد زبان ما شدهاند و روزانه بسیاری از افراد آنها را استفاده میکنند. البته نمیتوان گفت که مطلقاً بد هستند، زیرا بعضی از آنها برای شوخی و طنز نیز استفاده میشوند.
مثل: اوکی، اوه مای گاد، واو!
اما این تیکه کلام ها قطعاً در جلسات و مکان های رسمی مناسب نیستند و ممکن است در صورت استفاده بیش از حد از آن ها، شخص گوینده مورد سرزنشقرار بگیرد و اعتماد دیگران نسبت به او سلب شود.
3. تیکه کلام های فرهنگی
چاکرم، مخلصم، فدات بشم، قربونت، خسته نباشی، نوکرم!
این کلمات از جمله اصطلاحاتی هستند که از قدیم و نسل به نسل و سالها گفته شده و ادامه پیدا کردهاند و معمولاً برای خاکی نشان دادن خود از این الفاظ استفاده میکردند. اما جالب است بدانید که کلمات از خود انرژی به افراد و محیط می دهند که این انرژی نسبت به کلمه ای که گفته شده، میتواند مثبت یا منفی باشد.
به نظر شما کلمات بالا چقدر بار مثبتی دارند؟ مشخص است که انرژی مثبتی ندارند، بنابراین باید نسبت به جملات و کلمات خود توجه و دقت کنیم. مقاله قدرت کلمات بسیار کامل تر به این موضوع پرداخته و مقایسه ای میان کلمات مثبت و منفی انجام داده است که پیشنهاد میکنم حتماً آن را هم مطالعه کنید.
4. تیکه کلام های بازیگران
برخی از این فیلم های سینمایی و سریالی چنان تأثیری بر مردم میگذارند که تا ماهها بعد از پایان آن فیلمها، تکه کلام هایشان توسط افراد زیادی مورد استفاده قرار میگیرد. تا جایی که حتی در جلسات رسمی و افرادی که اصلاً شخصیتشان به این گونه تیکه کلامها نمیخورد هم استفاده میکنند!
این 4 مورد، از مهم ترین انواع تکه کلام بود که به ان ها اشاره کردیم. امیدوارم تا به اینجا به خوبی با تیکه کلام و انواع آن آشنا شده باشید. در ادامه به بیان تکنیک هایی خواهیم پرداخت که بتوانید با استفاده از آن ها به راحتی تیکه کلام ها را از دایره واژگان و صحبت های خودتان حذف کنید.
چگونه تیکه کلام های خود را کنار بگذاریم؟
خب، حالا زمان آن رسیده که به بیان 7 تکنیک فوق العاده برای از بین بردن تیکه کلام بپردازیم. 7 تکنیکی که اگر آن ها را رعایت کنید، قطعاً دیگر خیری از تکه کلام هایتان نخواهد بود…
1. سکوت کنید
در مقاله بهترین تکنیک های مکث کردن در سخنرانی هم گفتیم که زمانی که ذهن کلمه ای پیدا نمیکند و سعی دارد آن را با یا چیز دیگری پر کند، به جای استفاده از کلمات جا پرکن، باید مکث و سکوت کنید. سکوت و مکث، یکی از ابزارهای بسیار کاربردی در سخنرانی و صحبت کردن است و وقتی سکوت میکنید، مخاطب بیشتر منتظر ادامه گفته شما میشود.
هرچند اگر این سکوت شما تنها چند ثانیه طول بکشد و بیشتر نشود. در این حالت شما تهدید را تبدیل به فرصت کرده اید. در اینجا تهدید آثار بد تیکه کلام هستند که شما با مکث کردن میتوانید آن ها را به فرصت تبدیل کنید. در مقاله آموزش سخنرانی بیشتر به این موضوع پرداخته ایم که پیشنهاد میکنم حتماً آن را هم مطالعه کنید.
2. در پاسخ دادن عجله نکنید
با کم کردن سرعت صحبت خود، به ذهنمان اجازه می دهیم تا با ارائه ی ما هماهنگ شود. با این کار ذهن این فرصت را پیدا می کند تا اطلاعات را پردازش کرده و کلمات و عبارات را به یاد آورد. اگر زبان سریعتر از مغز حرکت کند، ما قطعا از کلمات پرکننده خیلی بیشتری استفاده می کنیم. اگر سرعت حرف زدنمان را کم کنیم و شمرده تر صحبت کنیم، نه تنها دیگر از کلمات پرکننده استفاده نمی کنیم، بلکه خیلی قابل فهم تر نیز صحبت خواهیم کرد. برای جواب دادن به سوال کسی سریع دست به کار نشوید و قبل آن کمی فکر کنید.
وقتی سریع شروع به صحبت میکنید، یعنی هم در حال فکر کردن هستید و هم در حال صحبت کردن. در این حالت احتمال استفاده از تیکه کلام ها افزایش پیدا میکند. میتوانید از فرمول “مکث + فکر + پاسخ” استفاده کنید. یعنی ابتدا مکثی کنید و سپس درباره جمله ای که میخواهد بگویید فکر کنید و در آخر پاسخ دهید. با این فرمول شما به مرور عادت میکنید که قبل از صحبت فکر کنید و قطعاً تیکه کلامها نیز از زبان و گفتار شما پاک خواهند شد.
3. صدای خود را ضبط کنید
یکی از بهترین راه های از بین بردن تیکه کلام، همین ضبط کردن صدای خود است. صدای خود را ضبط کنید و سپس به آن گوش دهید. معمولاً افراد در حین صحبتشان متوجه استفاده از تیکه کلامها نمیشوند امّا وقتی به آن گوش میدهند، میفهمند که تا چه حد از این گونه اصطلاحات استفاده میکنند.
به صدای خود گوش کنید و توجه داشته باشید که در کجای جمله، از آنها استفاده میکنید. اول؟ وسط؟ یا آخر کلام؟ در واقع شما با این شناخت، حین صحبت تان بیشتر حواستان جمع خواهد بود که از تکه کلام استفاده نکنید. به این راهکار در مقاله آموزش فن بیان و گویندگی هم اشاره کرده ایم که مطالعه آن مقاله هم میتواند به تقویت فن بیان و حتی از بین بردن انوع تیکه کلام ها شما هم کمک کند. پس حتماً آن مقاله را هم مطالعه کنید.
4. ذهنتان را وادار کنید تیکه کلام را حذف کند!
یک راه حل بسیار ساده برای نابودی تیکه کلام ها این است که ذهن را شرطی سازی کنیم. زمانی که میگویم لواشک ترش و آب دار چه اتفاقی می افتد؟ بزاق دهانتان ترشح میشود، درست است؟ همانطور که همین الان بزاق دهان من هم شروع به ترشح کرد. این یعنی ذهن ما به کلمه ترش شرطی شده است.
ما میتوانیم از این قانون شرطی سازی ذهن به نفع خودمان استفاده کنیم و کاری کنیم که در جهت خواسته های ما به کار گفته شود. یعنی کاری کنیم که ذهنمان متوجه شود هر زمان که از تکه کلام استفاده کنید، دچار اتفاق بدی خواهد شد. این نکته را مدنظر داشته باشید و برای تکمیل آن حتماً تکنیک بعدی که تکنیک استفاده از کش هست را بخوانید.
5. از کش استفاده کنید
قبل از این تمرین کاربردی لازم است من شما را با پاولوف و نظریه شرطی سازی کلاسیک آشنا کنم. اصطلاح شرطیشدن کلاسیک نخستینبار توسط ایوان پاولف، فیزیولوژیست روسی، پیشنهاد شد. اتفاقی که پاولف را به سمت این نظریه سوق داد، این بود که بزاق دهان سگها صرفاً با دیدن کسی که قبلاً چندبار به آنها غذا دادهاست، ترشح میشود؛ حتی اگر شخص اکنون غذایی به همراه نداشته باشد.این باعث شد که در ذهن پاولوف ایده ای ایجاد شود که آزمایشی را انجام دهد.
او همزمان با دادن پودر گوشت زنگی را به صدا درمیآورد. صدای زنگ محرکی بود که ارتباطی با غذا نداشت و به تنهایی برای سگ بیمفهوم بود؛ امّا به دنبال تکرار این کار، سگ بین صدای زنگ و غذا ارتباط برقرار کرد؛ بهطوری که با صدای زنگ، حتی بدون وجود غذا بزاق او ترشح میشد. به عبارتی سگ نسبت به همراه بودن صدای زنگ و پودر گوشت، شرطی شده بود.
نکتهای که وجود دارد این است که تمام موجودات و جانوران برای یادگیری از شرطی شدن استفاده می کنند. شرطی شدن باعث می شود انسان مسائل و تجربیات جدیدی را یاد بگیرد. به عنوان مثال به این موضوع فکر کنید که یک لواشک که چند قطره آبلیمو روی آن قرار گرفته و مقداری نمک به آن اضافه شده زیر دندان شماست. هم اکنون چه احساسی دارید. مغز شما هر بار که لواشک را دیده است تصمیم گرفته مقداری بزاق ترشح کند. اکنون که صحبت از لواشک می شود ذهن شما به دلیل اینکه شرطی شده است طبق عادت گذشته بزاق ترشح می کند.
اما این نظریه چطور در برطرف کردن تکیه کلام ها به ما کمک خواهد کرد؟
شرطی سازی را می توان حداقل از دو روش انجام داد، تشویق و تنبیه. زیرا بسیاری از رفتارها و عادات انسان بر اساس جایزه یا مجازاتی است که برای او اتفاق افتاده است. یعنی اگر رفتار خوبی سرزد آن را تشویق کنیم و اگر رفتار بدی سرزد تنبیه کنیم و اینجا می خواهیم از روش تنبیه استفاده کنیم.کشی را به دستتان بیندازید و هر وقت متوجه شدید که از تکیه کلام استفاده کردید، کش را بکشید و رها کنید تا به دست شما بر خورد کند. در واقع این مغز ناخودآگاه ماست که این تکیه کلام هارا می گوید. ما با این کار به مغز خود می فهمانیم که اگر اِ، درواقع و … بگویی تنبیه خواهی شد. در این حالت مغز ما به مرور شرطی خواهد شد که هر گاه از تکه کلام استفاده کند دردی را احساس می کند و سعی می کند که دیگر از آنها استفاده نکند.
این بهترین راه کار برای استفاده از شرطی سازی ذهن به نفع خود است. همچنین سعی کنید به جای استفاده از “اِ…..” که رایج ترین تیکه کلام میان افراد است، از “اوووم” استفاده کنید. چرا که کلمه “اووووم” به مراتب از “اِ….” سخت تر است و ذهن شرطی میشود که اگر بخواهد از تیکه کلام استفاده کنید، مجبور است از “اوووم” که سخت تر است استفاده کند و طبیعتاً ذهن هم کار سخت تر را دوست ندارد. پس به مرور زمان مشکل تکه کلام شما حل خواهد شد.
6. با سرعت صحبت کنید
زمانی که تنها هستید، با خودتان تند صحبت کنید، تندتر از حالت معمولیتان. به این دلیل که ذهنتان یاد بگیرد سرعت خود را بالا ببرد تا بتواند کلمات را پشت هم اَدا کند. با این کار ذهن شما در به یادآوری کلمات سرعت گرفته و شما نیز زود تر و پشت هم میتوانید صحبت کنید بدون مکث و فکر کردن به اینکه کلمه و جمله بعدی چه چیزی باشد. پیشنهاد میکنم برای یادگیری بهتر این موضع، حتماً مقاله چگونه سرعت صحبت کردن خود را کنترل کنیم را هم مطالعه کنید.
بهترین راه از بین بردن تیکه کلام
امیدوارم بتوانید با استفاده از این راهکارهایی که خدمت شما گفته شد بهترین اتفاقات را برای خود و فن بیانتان رقم بزنید و به خوبی تکه کلام هایتان را از صحبت های خود حذف کنید. اما یکی دیگر از راه های فوق العاده خوبی که برای تقویت فن بیان و در کل مهارت های مربوط به آن مثل همین از بین بردن تیکه کلام معمولاً پیشنهاد میشود، شرکت در کلاس های مرتبط با فن بیان است. اگر در این کلاس ها به صورت حضوری شرکت کنید که چه بهتر! اما اگر وقت یا حوصله این کلاس ها را ندارید، پیشنهادی که برایتان دارم این است که در کلاس های غیرحضوری فن بیان شرکت کنید.
در این کلاس ها علاوه بر این که مطالب فوق العاده درجه یکی یاد میگیرید، تمرین های عملی نیز به شما داده میشود که با انجام دادن آن ها، شک نکنید بهترین اتفاقات برایتان رقم خواهد خورد. موسسه گام برتر سال هاست به صورت تخصصی روی موضوع فن بیان در حال فعالیت است و اکنون، دوره ای غیر حضوری برای تقویت فن بیان شما تدارک دیده که با استفاده از آن، میتوانید به بهترین شکل ممکن فن بیان و مهارت های کلامی خود را تقویت کنید. برای مشاهده توضیحات این دوره و تهیه آن، روی دوره فن بیان کلیک کنید.
سوالات متداول درباره مقاله تیکه کلام
1. تیکه کلام چیست؟
تیکه کلام صدا یا کلماتی است که تبدیل به عادت شدهاند و ما در فن بیان و صحبت های خود ممکن است خیلی زیاد و زود از آن استفاده کنیم. به زیان ساده تر، تکه کلام یعنی استفاده مکرر از صدا یا کلماتی در گفتار که باعث زیبا نبودن و تاثیرگذاری کمتر میشود.
2. چرا تیکه کلام داریم؟
معمولاً ما زمانی از تکه کلام استفاده میکنیم که کلمه بعدی را به یاد نیاوریم و در واقع با استفاده از آن داریم برای ذهن خود زمانی میخریم تا کلمه و جمله بعدی را به یاد آوریم.
3. انواع تیکه کلام ها کدامند ؟
تکه کلام، انواع مختلفی دارد که بعضاً با توجه به شرایط جامعه، تغییر میکند. مثل : جا پر کن ها ، تکه کلام های خارجی ، تیکه کلام های فرهنگی ، تیکه کلام های بازیگران و …
36 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
کمتر
با سلام و احترام
من در سخنرانی تیکه کلام دارم، اکسان گذاری نمی کنم و از مکث استفاده مطلوب نمی کنم.
لطفا کتاب یا مراجع تمرینی یا کلیپ های آموزشی به من معرفی بفرمائید.
اگر ممکن هست به ایمیل من بفرستید.
ارادت
محمدکاظم کاظمی پور
برای اینکه به مهارت های فن بیان مسلط شوید نیاز به یادگیری فنون و تمرین های مستمر دارید.پیشنهاد میکنیم که با مشاورین ما در این رابطه صحبت کنید تا بهتر راهنمای شما باشند
سلام و عرض خسته نباشید
تشکر بابت زحماتی که می کشید.
فقط یک انتقاد و اون هم اینکه در کل مطلب از عبارت اشتباه «تیکه کلام» استفاده کردید در حالی که «تکیه کلام» صحیح هست که به معنی تأکید و تکیه کردن بر یک حرف یا عبارت هست.
موفق باشید
وقت بخیر
بله درسته اصلش تکیه کلام هستش. ممنون از تذکرتون
سلام، من هم راهکاردرخلوت تندتر حرف بزنیم راکاربردی میدانم .خیلی عالی بود.ممنونم
سلام وقت بخیر
بسیار خوشحالیم که مقاله تیکه کلام برای شما کاربردی و مفید بوده است
آرزوی بهترین نتایج را برایتان داریم
فرمول خیلی خوبی بود
هم خودم استفاده کردم هم به دیگران یاد دادم
سلام و درود بر شما
وقت بخیر
بسیار خوشحالیم که مقاله تیکه کلام چیست ؟ برای شما کاربردی و مفید بوده است.
آرزوی بهترین نتایج را برایتان داریم .
عالی بود.واقها هم همین طور هستش.و من بادتمرین زیاد اووم ها را بسیار کم کرده ام
خیلی هم عالی
ممنون از شما
سلام حذف تکیه کلام خیلی کارسختی هست تکنیک کش بستن خیلی جالب بود امیدوارم ازش استفاده کنم. ممنونم
سلام
ممنون از نظر شما
درود بر شمااااا☺
عید همگی مبااارررررررک ???????????
اینکه توی خلوت خودمون تن تن صحبت کنیم خیلی برام جااالب اومد ☺?
ممنوووووون از شمااااا?⚘??????????⚘?
عید شما هم مبارک خانم نعمتی عزیز
ممنون از انرژی خوبِ شما 🙂
سلام مطالب خوبی بود یاداوری هم برای من بود چون قبلا فایل صوتی در این زمینه گوش کرده بودم و شروع کردم که از مکث بیشتر استفاده کنم
سلام
ممنون از شما
سلام عالی بود خیلی ممنون. خیلی ها خودشونم نمیخوان ولی ناخوداگاه به زبون میارن کلامات رو ممنون که این مقاله رو برامون نوشتید.
سلام
متشکرم
تشکر از مقاله خوبتون
سلام و درود بر شما
بسیار خوشحالیم که مقاله تیکه کلام چیست ؟ برای شما کاربردی و مفید بوده است.
آرزوی بهترین نتایج را برایتان داریم .
سلام
ممنون از راهکارای کلیدی ک برای رفع تیکه کلام در این مقاله به اونها اشاره شد.رفع تیکه کلام نیاز به تمرین داره انشالله ک بتونیم با شناساییشون در صحبتامون و تلاش و تمرین، اونها رو از صحبتامون حذف کنیم.
سلام
موفق باشید
ممنون از شما
سلام.
واقعیتش تا الان به تکیه کلام به این دید(تاثیر منفی بر مخاطب) نگاه نکرده بودم. اما ازین به بعد سعی در رفع تکیه کلام هام میکنم.
مرسی از ارتش گام برتر، مرسی ازینکه حتی در روزهای تعطیل هم هستین.
سلام
سپاس از همراهی شما خانم زارع عزیز
سلام تا حالا فکر نمی کردم که تکیه کلام یه نوع ضعفه
ممنون از مقاله کاربردیتونن ???
سلام
متشکرم
سلام یاد یکی از معلمان دوره راهنمایی خودم افتادم که خیلی از تکه کلام استفاده میکرد طوری که بچه ها به جای گوش کردن به درس تکه کلامهای معلم را میشمردند
سلام
چه جالب!
ممنون از نظر شما
سلام.مقاله جالبی بود.تا به حال به تکیه کلام به عنوان نقطه ضعف نگاه نکرده بودم با نکاتی که گفتید سعی به حذف تکیه کلام هایی دارم میکنم.ممنون.
سلام
خیلی هم عالی الهی شکر
ممنون از شما
مجدد مطالعه شد . متشکر
خیلی هم عالی
متشکرم
کلیپهای مختلفی راجبش مطالعه کردم . و تو سخنرانیها هم بالطبع بسیار کارسازه و عالیه
????
کاملا درسته
ممنون از همراهی شما
سلام وقت بخیر من خیلی تند صحبت میکنم و معمولا اعتماد به نفس خوبی در صحبت کردن دارم ولی وقتی میخوام قضیه یا داستانی رو تعریف کنم خیلی از کلمه بعد و کلمه اینها استفاده میکنم باید چیکار کنم؟