کنترل تنفس در سخنرانی
یکی از اصلیترین موضوعاتی که برای ارائه یک سخنرانی خوب و داشتن فن بیان قوی باید به آن توجه داشت، تنفس صحیح می باشد. چرا که مواجهه با مشکل کمبود نفس در حین صحبت کردن، جزو شایعترین مسائلی است که کیفیت سخنان شما را تا حد قابل توجهی تحت تاثیر قرار می دهد. فردی را تصور کنید که در حین سخنرانی دچار مشکل کنترل تنفس است؛ طبیعتاً قدرت صدای وی تحلیل رفته و به دنبال آن کیفیت بیان جملات نیز کاهش می یابد. بدون شک بعد از مدت کوتاهی توجه شما به صحبت های شخص کمتر و کمتر شده و حتی ممکن است در نهایت ترجیح دهید، جلسه را ترک کنید. توانایی تنفس صحیح دقیقا تا همین میزان بر کیفیت مطالب ارائه شده توسط شما اثرگذار است، در صورتی که شاید حتی خودتان متوجه آن نباشید. ما در این مقاله می خواهیم به همین موضوع بپردازیم و راه هایی برای کنترل تنفس در سخنرانی به شما ارائه دهیم؛ در واقع شما در این مقاله با موارد زیر به خوبی آشنا خواهید شد:
چگونه در سخنرانی نفس کم نیاوریم؟
شاید بتوان عوامل تاثیرگذار بر مبحث کنترل تنفس را به 2 دسته کلی تقسیم بندی کرد؛ هر کدام از این گروه خود شامل چندین زیر مجموعه دیگر هستند که تسلط به آنها می تواند، تضمین کننده موفقیت شما در کنترل تنفس حین سخنرانی باشد.
تمرینات تقویت حجم ریه ها
اولین موضوعی که در مبحث کنترل تنفس مورد توجه قرار می گیرد، توانایی و حجم ریه های شما می باشد. اگر ظرفیت تنفسی ریه های شما در سطح پایینی قرار داشته باشد، به این معناست که در هر بار دم و بازدم هوای اندکی وارد ریه های شما می شود و نهایتاً این موضوع این نیاز را ایجاد می کند که شما به دفعات بیشتری دم و بازدم انجام دهید، تا بتوانید هوای مورد نیاز خود را به طور کامل دریافت کنید. برای حل این مشکل بهترین راه انجام تمرینات تقویتی می باشد که موجب میشود ظرفیت تنفسی این عضو مهم افزایش پیدا کند و در نتیجه اولین مانع برای کنترل تنفس از بین خواهد رفت.
مهمترین توصیه در مرحله اول این است که تا حد امکان از استعمال دخانیات اجتناب کنید و انجام فعالیتهای ورزشی را در برنامه روزانه خود قرار دهید. چرا که به مرور زمان با انجام مداوم تمرینات ورزشی، حجم تنفسی ریه های شما افزایش پیدا می کند و می توانید تنفس بهتر و کارآمدتری داشته باشید.
1. نفس عمیق بکشید
بر روی یک صندلی یا روی زمین بنشینید و سعی کنید پشت خود را کاملاً صاف نگه دارید. توجه داشته باشید که شانه های شما در استوار ترین حالت ممکن متمایل به سمت عقب قرار گرفته باشند. سپس از طریق بینی خود یک دم بسیار عمیق داشته باشید. برای ۱۰ ثانیه هوا را در ریه های خود حبس کنید و سپس با یک بازدم عمیق تمام هوایی را که در ریه شما محبوس شده بود به بیرون هدایت کنید. روزانه ده الی پانزده مرتبه این تمرین را تکرار کنید. به مرور زمان متوجه خواهید شد که کیفیت تنفس شما تا چه اندازه بهبود پیدا کرده است.
2. برای تقویت تنفس شنا کنید
یکی از مهارت های اصلی که در شنا کردن مورد نظر می باشد، مهارت کنترل تنفس است. در اصل شاید بتوان گفت اولین نکتهای که به اغلب شناگران آموزش داده میشود این است که بتوانند چگونه نسبت به افراد معمولی هوای بیشتری را در ریه های خود ذخیره کنند و حجم تنفسی ریه های خود را افزایش دهند. قطعاً انجام این تمرینات می تواند تاثیر بسیار بالایی در افزایش حجم تنفسی شما داشته باشد. بنابراین اگر خواهان این هستید که به صورت کاملا اصولی و تضمینی بتوانید تنفس بهتر و عمیق تری داشته باشید و همینطور سلامت ریه های خود را تضمین کنید، حتماً انجام ورزش شنا و تمرینات مرتبط با آن را در برنامه خود بگنجانید.
3. تمرینات اینتروال برای بهبود تنفس
تمرینات اینتروال یا شدتی به مجموعه تمریناتی گفته میشود که شما در مدت زمان کوتاه و معینی به عنوان مثال یک دقیقه با تمام توان خود تمرین مشخصی را انجام می دهید و سپس برای مدت زمان ۲ دقیقه به استراحت می پردازید. فایده این تمرینات این است که در یک دقیقه اول ضربان قلب شما افزایش پیدا میکند و به دنبال آن ریه های شما برای اینکه بتوانند کار اکسیژن رسانی را به خوبی انجام دهند، هوای بیشتری را دریافت می کنند. به همین علت است که انجام مکرر این تمرینات یکی از روش های بسیار عالی برای بالا بردن حجم تنفسی ریه ها محسوب می شود. البته توجه داشته باشید که اگر سابقه ورزشی بسیار قوی ندارید، این تمرینات را در ابتدا با مدت زمان کوتاه تر و شدت کمتری انجام دهید و به مرور زمان آن را بیشتر و شدیدتر کنید.
4. بادکنک باد کنید
اگر خاطرتان باشد یکی از کارهای بسیار جذاب دوران کودکی برای همه ما باد کردن بادکنک های رنگارنگ ای بود که به مناسبت های مختلف خریداری میکردیم. باد کردن بادکنک یکی از آن دسته تمریناتی است که می تواند کمک بسیار زیادی به شما برای کنترل تنفس داشته باشد. می توانید این کار را هر روز یا یک روز در میان مرتب انجام دهید. علاوه بر اینکه موجب سرگرمی شما خواهد شد، به شما برای تقویت ریه ها و افزایش حجم تنفسی تان نیز کمک خواهد کرد. به ویژه اگر قصد دارید بتوانید زمانی که نیاز است، تند و سریع صحبت کنید و تنفس بهتری داشته باشید، این روش یکی از روشهای بسیار کارآمد است.
فراگیری تکنیک های کنترل تنفس
تکنیک های کنترل تنفس در سخنرانی یکی از مباحث آموزشی در حوزه فن بیان و سخنرانی می باشند. شاید در نگاه اول کمی دشوار به نظر برسند، اما در اصل این تکنیک ها مجموعه ای از نکات بسیار ساده هستند که با رعایت آنها میتوانید مشکل کنترل تنفس خود را در حین سخنرانی کردن کاملاً رفع کنید. تسلط کامل به این موضوع موجب میشود که صدای شما رساتر، جملات شما واضحتر و در نهایت سخنان شما تا حد بسیار زیادی بر روی مخاطبتان اثر گذار تر باشد. در ادامه مجموعه این تکنیک ها و همچنین تمرینات تقویتی افزایش حجم تنفسی ریه ها را با هم مرور خواهیم کرد. پیشنهاد می کنم اگر می خواهید این موضوع، یعنی صدای رساتری داشته باشید، حتماً مقاله چگونه صدای خوبی داشته باشیم را هم مطالعه کنید.
1. جملات را تا حد امکان کوتاه بیان کنید
در سخنرانی کردن بیان جملات بلند چند ایراد اساسی ایجاد می کند. اولین آنها این است که شنونده شما زمانی که یک جمله کوتاه می شنود، قدرت تحلیل بسیار بهتر و بالاتری برای درک منظور شما خواهد داشت. بیان جملات بلند باعث می شوند ذهن شنونده در قسمتهای مختلف جمله درگیر شود و حتی نهایتاً ممکن است موجب شود که مفهوم کلام شما را به خوبی در نیابد.
از سوی دیگر در بیان جملات بلند این امکان وجود دارد که قواعد دستوری به خوبی رعایت نشود که در نهایت باز هم عدم انتقال صحیح پیام را در پی خواهد داشت.
و اما اصلی ترین مشکلی که در بیان جملات طولانی ایجاد می شود، مشکل کنترل تنفس است. قطعاً بارها تجربه کرده اید، وقتی که سعی می کنید یک جمله را به صورت پیوسته ادامه دهید و بدون مکث کردن آن را بیان کنید (مقاله تکنیک های مکث کردن در سخنرانی را از دست ندهید)، در انتها دچار کمبود هوا می شوید و صدای شما ضعیف شده و حتی دچار لرزش می شود. بنابراین اگر می خواهید یک سخنرانی خوب و موثر بدون وجود مشکل ارائه دهید، بهتر است تا حد توان جملات را کوتاه بیان کنید و در پایان هر جمله یک تنفس داشته باشید. اگر در صورت لزوم مجبور هستید جملات طولانی استفاده کنید، حتماً سعی داشته باشید در مکث ها و ویرگول ها تنفس کوچکی انجام دهید.
2. قبل از شروع سخنرانی تنفس عمیق داشته باشید
قبل از اینکه سخنرانی خود را آغاز کنید، کاملاً صاف بایستید و پاها را به اندازه کافی از هم باز کنید. سپس چند مرتبه تمرین تنفس عمیق را که در بخش اول ذکر کردیم، انجام دهید تا نهایتاً تنفس شما در بهترین حالت ممکن قرار بگیرد و از سمت دیگر احساس کنید که اکنون آمادگی این را دارید که با صدای کاملاً واضح و رسا بدون لرزش و ضعف صحبت کنید. (برای داشتن تن و لحن صدای خوب هنگام سخنرانی، مقاله چگونه لحن و تن صدای خوبی داشته باشیم را هم مطالعه کنید) قبل از سخنرانی از انجام فعالیت هایی که ضربان قلب شما را بالا می برند و موجب میشوند نیاز به تنفس با شدت بیشتری داشته باشید، حتماً خودداری کنید.
3. اضطراب موجب ضعف تنفسی می شود
اضطراب و استرس جزو عواملی هستند که به شدت می توانند بر نحوه تنفس اثر گذار باشند. زمانی که شما دچار استرس هستید، بدن در تلاش است تا این شرایط را از شما دور کند. به همین دلیل تنفس شما سریعتر انجام خواهد شد و همینطور ضربان قلب بالاتری را نیز تجربه خواهید کرد. در نتیجه اگر هنگام سخنرانی دچار استرس و اضطراب باشید، بدون شک نمی توانید کنترل تنفس خود را به خوبی انجام دهید و این موضوع کیفیت سخنرانی شما را تا حد بسیار زیادی تحت الشعاع قرار می دهد و دلیل کم اوردن نفس هنگام سخنرانی شماست. برای حل این مشکل از تکنیک های رفع اضطراب و کنترل استرس بهره بگیرید که در مقاله ترس از سخنرانی به طور کامل به آن ها اشاره کرده ایم.
همین طور سعی کنید به صورت کامل نسبت به مطلبی که قرار است ارائه دهید، تسلط داشته باشید. زیرا یکی از اصلیترین دلایل استرس و اضطراب پیش از سخنرانی، عدم تسلط کامل نسبت به مطالب می باشد. همچنین می توانید برای حل این موضوع کمی زودتر از سایر افراد در محل اجرای سخنرانی حضور داشته باشید تا ذهن شما با محیطی که در آن قرار می گیرید هماهنگ شود و استرس شما کاهش پیدا کند.
4. برای کنترل تنفس آب کافی بنوشید
قطعاً شما هم این حالت را تجربه کرده اید زمانی که تشنه هستید و یا اصطلاحاً گلوی شما خشک است، نه می توانید خوب صحبت کنید و نه قادر هستید تنفس آرام و خوبی داشته باشید. اینجاست که اهمیت نوشیدن آب برای کنترل تنفس در سخنرانی اهمیت پیدا می کند. پیش از شروع سخنرانی سعی کنید حتماً به میزان لازم آب بنوشید. همینطور از استفاده نوشیدنی های شیرین پرهیز کنید. زیرا نه تنها کمکی به رفع تشنگی شما نخواهند کرد، بلکه شما را تشنه تر نیز می کنند و از سوی دیگر شیرینی موجود در آن ها بر روی کیفیت صدای شما اثر نامطلوبی خواهد گذاشت. در حین ارائه سخنرانی حتماً آب با دمای مناسب در دسترس خود داشته باشید و هرگاه احساس کردید خشکی گلوی شما به تنفس و کنترل صدای شما آسیب می زند، کمی آب بنوشید تا مشکل رفع شود.
5. برای خود فرصت تنفس ایجاد کنید
در هنگام سخنرانی ممکن است احساس کنید که توانایی تنفسی شما به طور کامل به تحلیل است و بیش از این نمی توانید ادامه دهید. برای چنین مواقعی یکی از بهترین روش ها و راه حل هایی که می توانید استفاده کنید، این است که مخاطب را نیز در روند سخنرانی خود درگیر کنید. به این معنا که حتماً سوالاتی را در حوزه موضوع مورد نظر به همراه داشته باشید تا بتوانید از طریق این سوالات با مخاطب خود تبادل اطلاعات داشته باشید. این موضوع علاوه بر اینکه اثربخشی سخنرانی شما را چندین برابر می کند و از شما یک سخنران حرفهای می سازد، این فرصت را نیز فراهم می کند که در صورت نیاز بتوانید برای مدت کوتاهی زمان را به نفع خود استفاده کنید و تنفس خود را به صورت آرام تحت کنترل داشته باشید. در صورت استفاده از این روش سخنرانی شما جذاب تر و همینطور آمادگی شما و نحوه صحبت کردن تان بسیار بهتر خواهد شد.
تنفس صحیح در گویندگی
تنفس درست صدا را گرم و پرطنین و جذاب می کند. تنفس درست باید برای ما به صورت یک عادت بشود و برای ایجاد این عادت لازم است که تمرینات تنفس درست را به صورت مداوم انجام بدهیم. تنفس صحیح؛ یعنی هوا به قسمت انتهایی ششها وارد شود، شش ها افزایش حجم پیدا کرده ، از طرفین دنده های پایینی را بلند می کند و از پایین نیز بر پرده دیافراگم فشار وارد میآورد و آنرا به سمت پایین می راند.
در نتیجه پهلوها برجسته می شود و شکم اندکی جلو میآید . باید توجه کرد که جلو آمدن شکم در اثر عکس العمل فشاری است که بر احشاء و عضلات شکم وارد میآید. بنابراین این جلو آمدن فقط در حد لزوم است، دقت کنید که به طور ارادی شکم را جلو ندهید.
تمرین تنفس صحیح در گویندگی
تمریناتی برای تنفس صحیح در گویندگی برای شما فراهم کرده ایم که با انجام آنها می توانید به نتایج خوبی برسید. پیش از آغاز تمرین بدن شما کاملاً راحت و حواس شما کاملاً متمرکز به عملی که انجام میدهید باشد . بايد ظرفیت ششها پر شود، بی آنکه تلاش خسته کننده یا فشاری در پی داشته باشد.
- در حالت قائم بایستید . هوا را از راه بینی، به آخر قسمت شش ها بفرستید. در بازدم ، هوا از راه دهان تخلیه میشود . تخلیه تا درصد بالا خود به خود و غیر ارادی است .
- همان تمرین قبل را در حالیکه دست ها را به سمت سقف بالا برده اید، انجام دهید.
- همان تمرین قبل را در حالیکه دستها را به طرفین کشیدهاید . در این حالت قفسه سینه باز شده و شما احساس میکنید که هوا بدون توقف در سینه به قائده مثلث شش ها وارد می شود، انجام دهید.
- همان تمرین در حالیکه دستها را به پشت برده و پشت پنجهها را بر کمر قرار دادهاید . و استخوانهای دو کتف به هم چسبیدهاند . در این حالت نیز قفسه سینه باز شده ، هوا بدون توقف در سینه به انتهای ششها وارد میشود .
- همان تمرین در حالیکه به جلو خم شدهاید و سر ، دستها و تنه آویزان و راحت است . میبینید که هوا در سینه توقف ندارد و یکسره به انتهای شش ها وارد میشود .
- انجام همان تمرین در حالتی که بنشینید و راحت باشید.
- به حالت طاق باز بخوابید و همان تمرین را انجام دهید.
- روی شکم بخوابید و تمرین را تکرار کنید .
- اکنون تمرینات را به همان شکل انجام دهید با این تفاوت که تخلیه ارادی است . یعنی اینکه تخلیه کاملاً بر عهده عکس العمل دیافراگم و عضلات و احشاء شکم گذارده نیست.
تنفس با شمارش
تمرینات تنفس با شمارش برای بالا بردن ظرفیت ششها و نیز برای کنترل مصرف هوا (مهارنفس) ضروری است ، و باید با نهایت توجه و دقت و بدرستی انجام گیرد.
باز هم در این تمرینات و به طور کلی در تمام مراحل تمرینات پرورش بیان ، توجه کنید که پیش از شروع هر تمرین باید تمام عضلات بدن شل و رها باشند و در نتیجه این تمرینات ، باید به مرحلهای رسید که بتوان حداکثر ظرفیت ششها را با کمترین تلاش و بیهیچگونه فشار غیر لازم ، پرکنترل ، و تخلیه نمود .
پس از تسلط براین تمرینات ، رفته رفته تعداد شمارهها افزوده میشود (دو تا دو تا ، سه تا سه تا ، چهار تا و …) . اینکه در این تمرینات تا چه شمارهای باید پیش رفت بستگی به ظرفیت و استعداد دستگاه تنفسی هر شخص دارد.
باید کاملاً متوجه بود که هنگام تنفس شانهها و دندههای بالایی (که به جناغ متصلند) نباید حرکت داشته باشند . به عبارت دیگر نفس نباید در سینه حبس شود و هوا باید به قسمت انتهایی ششها (قاعده مثلث) وارد گردد . در این صورت افزایش حجم قاعده ششها ، پهلوها و دندههای انتهایی را که به جناغ متصل نیستند باز میکند . همچنین توجه کنید که باید مواظب شکم بود که به طور کاذب باد نکند . عضلات و احشاء شکمی به همان اندازه که از سوی دیگر دیافراگم بر آنها فشار وارد میشود ، باید عکس العمل نشان دهند .
تفاوت تنفس شکمی و دیافراگمی
شاید بسیاری از افراد مبتدی در این زمینه ، تنفس دیافراگمی و تنفس شکمی را از یکدیگر متفاوت بدانند ولی این دو نام به یک منظور بیان می شوند و فرقی بینشان نیست. می توتنیم بگوییم تنفس صحیح گاهی با نام دیافراگمی و گاهی با نام شکمی خطاب می شوند.
سوالات متداول درباره تنفس در سخنرانی
چرا موقع حرف زدن نفسم میگیره؟
استرس در هنگام صحبت کردن، کم بودن حجم هوای داخل ریه، بهترین راه درمان انجام تمرینات تنفسی و صداسازی است.
نحوه تنفس در سخنرانی؟
قرار نیست در هنگام سخنرانی به شیوه دیگری تنفس کنید بلکه تنها کافی است تمریناتی را از قبل انجام دهید و با فراگیری تعدادی تکنیک تنفسی راحت در سخنرانی را تجربه کنید که باعث زیباتر شدن صدا و اثرگذاری بهتر می شود.
تنفس صحیح در سخنرانی چگونه است؟
بهترین روش تنفس در سخنرانی، تنفس دیافراگمی یا شکمی است زیرا تنفس سینه ای نه تنها اضطراب و استرس را کاهش نمی دهد و ضربان قلب را پایین نمی آورد، بلکه برعکس باعث افزایش اضطراب و استرس و بالاتر بردن ضربان قلب می شود و ما بیشتر نفس کم می آوریم.
بهترین آموزش مهارت های کنترل تنفس در سخنرانی
یکی دیگر از راه های فوق العاده خوبی که برای تقویت فن بیان و سخنرانی معمولاً پیشنهاد میشود، شرکت در کلاس های مرتبط با فن بیان است. اگر در این کلاس ها به صورت حضوری شرکت کنید که چه بهتر! اما اگر وقت یا حوصله این کلاس ها را ندارید، پیشنهادی که برایتان دارم این است که در کلاس های غیرحضوری فن بیان شرکت کنید. در این کلاس ها علاوه بر این که مطالب فوق العاده درجه یکی یاد میگیرید، تمرین های عملی نیز به شما داده میشود که با انجام دادن آن ها، شک نکنید بهترین اتفاقات برایتان رقم خواهد خورد.
موسسه گام برتر سال هاست به صورت تخصصی روی موضوع فن بیان در حال فعالیت است و اکنون، دوره ای غیر حضوری برای تقویت فن بیان شما تدارک دیده که با استفاده از آن، میتوانید به بهترین شکل ممکن فن بیان و مهارت های کلامی خود را تقویت کنید. برای مشاهده توضیحات این دوره که بخشی از آن را در همین مقاله هم مشاهده کردید و تهیه آن، روی کلاس فن بیان کلیک کنید.
امیدوارم با راهکارهایی که در این مطلب بیان شد بتوانید تنفس خود را به بهترین شکل ممکن در سخنرانی و صحبت کردن کنترل کنید. اگر شما هم راهکار دیگری برای کنترل تنفس در صحبت کردن و سخنرانی سراغ دارید حتماً در بخش نظرات آن را با ما در میان بگذارید.
موفق باشید…
دیدگاهتان را بنویسید